Η δύναμη της σιωπής
εκδ. Κάκτος
Ο εθνολόγος και συγγραφέας Κάρλος Καστανέντα γεννήθηκε στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας το 1931 και πέθανε το 1998. Σπούδασε κοινωνική ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας. Το 1968, πραγματοποιώντας εθνογραφική έρευνα σχετικά με την καλλιέργεια και τη χρήση παραισθησιογόνων φυτών από τους ιθαγενείς του Βόρειου Μεξικού, γνωρίστηκε με τον δον Χουάν, μάγο της φυλής των Γιάκι, και μυήθηκε στα μυστικά της φυλής μαθητεύοντας κοντά του για δέκα χρόνια. Η εμπειρία του αυτή αποτέλεσε τη βάση της διδακτορικής του διατριβής (1972) και δημοσιεύτηκε σε τρεις τόμους: "Η διδασκαλία του Δον Χουάν", "Μια ξεχωριστή πραγματικότητα", "Ταξίδι στο Ιξτλάν", στους οποίους αναλύει το σύστημα γνώσης των ιθαγενών, που προϋποθέτει ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Άλλα έργα του είναι: "Ιστορίες δύναμης", "Ο δεύτερος κύκλος της δύναμης", "Το δώρο του αετού", "Εσωτερική φλόγα", "Η δύναμη της σιωπής", "Η τέχνη του ονείρου".
/...
Εξήγησε ότι
ο λόγος που οι μάντεις δίνουν τόση σημασία στη λάμψη των ματιών τους και στο
βλέμμα τους είναι άμεσα συνδεδεμένα με το σκοπό. Όσο κι αν φαίνεται αντιφατικό,
η αλήθεια είναι ότι τα μάτια είναι μόνο επιφανειακά συνδεδεμένα με τον κόσμο
της καθημερινής μας ζωής. Η βαθύτερη τους σύνδεση είναι με το αφηρημένο. Δεν
μπορούσα να συλλάβω πώς τα μάτια μου μπορούσαν να αποθηκεύσουν αυτού του είδους
την πληροφορία και του το είπα. Η απάντηση του δον Χουάν ήταν ότι οι
δυνατότητες του ανθρώπου είναι τόσο αχανείς και μυστηριώδεις που οι μάντις,
αντί να τις σκέπτονται, είχαν επιλέξει να τις εξερευνούν, χωρίς καμία ελπίδα να
τις κατανοήσουν ποτέ.
Των ρώτησα
αν τα μάτια ενός κοινού ανθρώπου, είχαν επίσης σχέση με το σκοπό.
<<Και βέβαια!>> φώναξε. <<όλα αυτά τα γνωρίζεις. Τα γνωρίζεις,
όμως, τόσο βαθιά που αποτελούν σιωπηλή γνώση. Δεν έχεις αρκετή ενέργεια να τα
εξηγήσεις, ούτε και στον εαυτό σου.
>> Ο κοινός άνθρωπος γνωρίζει το ίδιο
πράγμα για τα μάτια του, αλλά έχει ακόμη λιγότερη ενέργεια. Το μόνο πλεονέκτημα
που μπορεί να έχουν οι μάντεις σε σχέση με τον κοινό άνθρωπο, είναι ότι δεν
σπαταλούν την ενέργειά τους, πράγμα που σημαίνει έναν πιο ακριβή, πιο καθαρό
συνδετικό κρίκο με το σκοπό. Αυτό, φυσικά, σημαίνει και ότι μπορούν να
απολαύσουν κατά βούληση, χρησιμοποιώντας τη λάμψη των ματιών τους για να
μετακινήσουν το ....>>
Ο δον Χουάν σταμάτησε
να μιλάει και με κάρφωσε με το βλέμμα. Αισθάνθηκα καθαρά τα μάτια του να
οδηγούν, να σπρώχνουν και να τραβούν κάτι απροσδιόριστο μέσα μου. δεν μπορούσα
να τραβήξω τα μάτια μου. Η συγκέντρωσή του ήταν τόσο έντονη, που μου
δημιουργούσε φυσικό αίσθημα: ήταν σαν να βρισκόμουν μέσα σ' ένα φούρνο. Κι
εντελώς ξαφνικά, βρέθηκα να κοιτάζω τα μέσα. 'Ήταν σαν να είσαι αφηρημένος,
μαζί, όμως, με μια παράξενη αίσθηση να συνοδεύει την αφηρημάδα, μιας έντονης
συγκέντρωσης στον εαυτό μου με πλήρη απουσία σκέψεων. Σε υπερβολική εγρήγορση,
κοιτούσα προς τα μέσα, προς το τίποτα.
Με μια
γιγάντια προσπάθεια, τραβήχτηκα και σηκώθηκα.
<< Τι μου' κάνεις, δον Χουάν; >>
<<Μερικές
φορές, είσαι εντελώς ανυπόφορος >>, είπε <<Η σπατάλη σου είναι εξοργιστική. Το σημείο..... βρισκόταν
στην πιο πλεονεκτική θέση για να επαναφέρεις όλα όσα ήθελες κι εσύ τι κάνεις;
Τ' άφησες όλα να πάνε χαμένα για να με ρωτήσεις τι σου έκανα >>.
Δεν μίλησε
για μια στιγμή, αλλά μετά χαμογέλασε καθώς ανακαθόμουν.
<< Το να είσαι, όμως, ενοχλητικός,
είναι το μεγαλύτερο προσόν σου>>, πρόσθεσε << Γιατί λοιπόν, παραπονιέμαι;>>.
Και οι δυο
μας βάλαμε τα γέλια. Ήταν ένα μικρό αστείο μεταξύ μας.
Πριν από
χρόνια είχα συγκινηθεί και ταυτόχρονα μπερδευτεί πάρα πολύ από την αποφασιστικότητα
του δον Χουάν να με βοηθήσει. Δεν μπορούσα να φανταστώ γιατί θα' πρεπε να μου δείχνει
τέτοια καλοσύνη. Ήταν σαφές ότι δεν με είχα καμία ανάγκη στη ζωή του. Δεν έκανε
καμία επένδυση πάνω μου. Είχα, όμως, πει από την πικρή εμπειρία της ζωής, ότι
τίποτα δεν είναι τσάμπα. Με το να βρισκόμουν σε μια συνεχή ανησυχία.
Μια μέρα,
ρώτησα τον δον Χουάν ωμά και με πολύ κυνισμό, τι θα έβγαζε από τη σχέση μας.
Είπα ότι δεν είχα καταφέρει να μαντέψω.
<<Τίποτα που θα μπορούσες να
καταλάβεις>>, απάντησε. Η απάντηση του μ'
ενόχλησε. Του είπα, αμέσως, ότι δεν ήμουν βλάκας κι ότι τουλάχιστον θα μπορούσε
να προσπαθήσει να μου το εξηγήσει.
<< Όπως θέλεις. Ας πω λοιπόν, ότι θα
μπορούσες να το καταλάβεις, αλλά δεν θα σου άρεσε>>, είπε με το χαμόγελο που είχε πάντα όταν με κορόιδευε.
<< Βλέπεις, δεν θέλω να σε φορτώσω μ'
αυτό>>.
Εγώ όμως,
είχα τσιμπήσει κι επέμενα να μάθω τι εννοούσε.
<< Είσαι σίγουρος ότι θέλεις να μάθεις
την αλήθεια;>> ρώτησε, ξέροντας ότι δεν θα έλεγα
όχι, ακόμα κι αν η ζωή μου εξαρτιόταν απ' αυτό.
<< Και βέβαια, θέλω να μάθω τι είναι
αυτό που μου πηγαινοφέρνεις μπρός στη μύτη μου >>, είπα πονηρά.
Άρχισε να
γελάει σαν να είχε πει ένα πολύ καλό αστείο.
Όσο πιο πολύ
γελούσε, τόσο μεγάλωνε η ενόχληση μου.
<<Δεν βλέπω που είναι το αστείο>>, είπα.
<< Μερικές φορές, η υποκειμενική
αλήθεια δεν θα' πρεπε να πειράζεται>>, είπε <<Η κρυμμένη αλήθεια είναι σαν ένα θεμέλιο κάτω από ένα
σπίτι. Αν κοιτάξουμε το θεμέλιο, ίσως να μην μας αρέσουν τ' αποτελέσματα. Προτιμώ
να το αποφεύγω>>.
Γέλασε ξανά.
Τα μάτια του έλαμπαν σκανταλιάρικα κι έμοιαζαν να με καλούν να τον πιέσω κι
άλλο. Επέμεινα ότι ήθελα να ξέρω τι εννοούσε. Προσπαθούσα ν' ακούγομαι ήρεμος,
αλλά επίμονος.
